Εδώ και 13 εβδομάδες, οι διοικητικοί υπάλληλοι των δύο μεγαλύτερων Πανεπιστημίων της χώρας, του ΕΚΠΑ και το ΕΜΠ, βρίσκονται σε μια από τις πιο μακροχρόνιες απεργίες, ειδικά στα χρόνια του μνημονίου. Διεκδικούν αταλάντευτα να αποσυρθεί η Κοινή Υπουργική Απόφαση που καταδικάζει εκατοντάδες διοικητικούς υπαλλήλους σε διαθεσιμότητα-απόλυση και τα ίδια τα Ιδρύματα σε πλήρη υπολειτουργία. Διεκδικούν δημόσιο και δωρεάν Πανεπιστήμιο.
Σε αυτή την περίοδο, το υπουργείο επιλέγει να εκδώσει τους Πρότυπους Εσωτερικούς Κανονισμούς (ΕΚ) των ΑΕΙ, επαναφέροντας ουσιαστικά στο προσκήνιο τον απονομιμο- ποιημένο από τους φοιτητές νόμο Διαμαντοπούλου – Αρβανι-τόπουλου (ν.4009). Και αυτό γιατί αν διαβάσει κανείς τους ΕΚ, θα αντιληφθεί ότι όντως πρόκειται για μια ιστορία από τα παλιά, αυτή του ν.4009, απλώς αυτή τη φορά με πιο σαφείς διατυπώσεις.
Σε αυτό το σημείο, καλό είναι να κάνουμε μια αναδρομή στο παρελθόν, καθώς το υπουργείο μπορεί να μη μας υπολογίζει σε κάθε κίνηση του, αλλά ως φοιτητές σίγουρα δεν έχουμε “κοντή” μνήμη.
Αύγουστος 2011: Eν μέσω διακοπών και την ώρα που οι φοιτητικοί σύλλογοι βρίσκονταν σε αδράνεια, η κυβέρνηση ΠΑΣΟΚ με υπουργό παιδείας την Άννα Διαμαντοπούλου καταθέτει στη βουλή το νόμο 4009 ο οποίος και υπερψηφίστηκε από ΝΔ-ΠΑΣΟΚ, ανοίγοντας έτσι το δρόμο για μια σωρεία αναδιαρθρώσεων που θα άλλαζε τη δομή αλλά και τη λειτουργία του πανεπιστημίου ριζικά και έδιωξε κάθε ελπίδα των αποφοίτων για μία αξιοπρεπή εργασιακή προοπτική. Κύριες αιχμές που προωθούνταν ήταν η διάσπαση των ενιαίων πτυχίων, η εντατικοποίηση των ρυθμών σπουδών, η κατάργηση της συνδιοίκησης, η κατάργηση του ασύλου και το χτύπημα της δημόσιας και δωρεάν εκπαίδευσης. Οι φοιτητές όμως όχι μόνο αντέδρασαν, αλλά βγήκαν μπροστά και με κίνημα 5 εβδομάδων με πάνω από 300 καταλήψεις πανελλαδικά ενάντια στο νόμο-πλαίσιο, συντέλεσαν τόσο στην απονομιμοποίηση του, όσο και στη μη εφαρμογή του μέχρι και σήμερα.
Αύγουστος 2012: Στο φόντο της μη εφαρμογής του ν.4009 και μετά από τροπολογία του νέου υπουργού, Αρβανιτόπουλου, που τίποτα απολύτως δεν ήρθε να αλλάξει σε σχέση με τον νόμο Διαμαντοπούλου για τους φοιτητές των σχολών, το υπουργείου προσπαθεί να εκλέξει τις νέες αντιδραστικές διοικήσεις των πανεπιστημίων, τα Συμβούλια Ιδρύματος. Τα ΣΙ είναι όργανα που συγκροτούνται κυρίως από μη-πανεπιστημιακά μέλη, δεν έχουν καμία επαφή ή γείωση με την ακαδημαϊκή κοινότητα και αποτελούν ένα κυβερνητικό φορέα επιβολής της εκπαιδευτικής αναδιάρθρωσης, ενάντια στις σθεναρές αντιδράσεις.
Για άλλη μια φορά, το φοιτητικό κίνημα απάντησε αγωνιστικά και μαζικά, με καταλήψεις των σχολών πανελλαδικά και την παρεμπόδιση των εκλογών για την ανάδειξη των κατάπτυστων Συμβουλίων Διοίκησης, με αποτέλεσμα την πλήρη απονομιμοποίηση τους μέσα στην πανεπιστημιακή κοινότητα. Ακόμα και σήμερα, παρότι το υπουργείο αναγκάστηκε να καταφύγει στην ηλεκτρονική ψήφισή τους, τα όργανα αυτά επί τους ουσίας έχουν περιθωριοποιηθεί, χάρη στη συνεχή πίεση των φοιτητικών συλλόγων.
Δεκέμβρης 2013: Εκδίδεται ανακοίνωση του Πρότυπου Εσωτερικού Κανονισμού στις αρχές του ίδιου μήνα, από την ειδική επιτροπή της συνόδου Πρυτάνεων που είχε συγκροτηθεί γι αυτόν τον λόγο. Αρχικά, η διαδικασία επικύρωσης των ΕΚ είναι η ακόλουθη: Οι ΕΚ που παρουσιάστηκαν, θα συζητηθούν στις Συγκλήτους, θα “κατέβουν” γνωμοδοτικά στις Συνελεύσεις Τμημάτων και ύστερα θα επικυρωθούν κατά σειρά από Σύγκλητο-Συμβούλιο Ιδρύματος-Κοινή Υπουργική Απόφαση (Διοικητικής Μεταρρύθμισης και ΥΠΑΙΘ). Η επικύρωση μπορεί να προχωρήσει από την ΚΥΑ, αν κάποιο στάδιο δεν υλοποιηθεί. Πρακτικά αυτό σημαίνει άμεση δικαιοδοσία του υπουργείου πάνω στην επικύρωση. Η προθεσμία για την κατάθεση των ΕΚ είναι στα μέσα του μήνα!
Αλλά ας δούμε τι μας επιφυλάσσει το υπουργείο μέσω των ΕΚ και πως πλήττεται η φοιτητική μας καθημερινότητα και η εργασιακή μας προοπτική:
Διάσπαση Ενιαίου Πτυχίου
Εισαγωγή κύκλων σπουδών
Όπως ακριβώς και στο ν.4009, ο πρότυπος εσωτερικός κανονισμός κατευθύνει στη διάσπαση των πτυχίων σε κύκλους σπουδών, ο πρώτος εκ των οποίων (προπτυχιακός) θα ορίζεται στις 180 πιστωτικές μονάδες (δηλαδή 3 χρόνια). Υπενθυμίζουμε ότι μέχρι τώρα, σύμφωνα με αυτό το σύστημα, η απόκτηση πτυχίου ΑΣΟΕΕ εξισωνόταν με 240 πιστωτικές μονάδες. Αυτό σημαίνει αποδυνάμωση του πτυχίου του αποφοίτου της ΑΣΟΕΕ, μιας και το τριετές πτυχίο δεν θα μας κατοχυρώνει τίποτα στην αγορά εργασίας πάνω στο γνωστικό μας αντικείμενο και η εξειδίκευση-επανακατάρτιση μέσω μεταπτυχιακού (επί πληρωμεί, προφανώς) θα είναι αναγκαία. Αυτό απ’ τη μία είναι χτύπημα στο δωρεάν χαρακτήρα του πανεπιστημίου, απ’ την άλλη φτιάχνει αποφοίτους πλήρως εξειδικευμένους, χωρίς δυνατότητα συλλογικής διεκδίκησης στην εργασία τους, αφού τα πτυχία θα είναι διαφορετικά και δεν θα μπορούν να κατοχυρώνουν τίποτα συλλογικά.
Πιστωτικές Μονάδες (ECTS)
Καθίσταται πλέον σαφής η ουσιαστική εφαρμογή του συστήματος πιστωτικών μονάδων σε όλα τα τμήματα της ΑΣΟΕΕ (στην Στατιστική υπάρχει πιλοτικά εδώ και χρόνια). Με βάση αυτό το σύστημα, κάθε μάθημα ισοβαθμεί με συγκεκριμένο αριθμό μονάδων, ανάλογα τη βαρύτητά του. Το πτυχίο αποκτάται από τη συσσώρευση ελαχίστου αριθμού μονάδων (180 στον αριθμό) και όχι από συγκεκριμένο αριθμό περασμένων μαθημάτων. Έτσι καταργείται κάθε ενιαιότητα των πτυχίων, αφού ο φοιτητής θα καλείται να συμπληρώσει μονάδες από ένα χαώδες πρόγραμμα σπουδών με πολλά μαθήματα διαφορετικής αξίας σε μονάδες το καθένα, τα οποία σε πολλές περιπτώσεις δεν έχουν καμία σχέση με το γνωστικό αντικείμενο του τμήματος, υποβαθμίζοντας έτσι κι άλλο την ισχύ του πτυχίου. Ο κάθε φοιτητής ΑΣΟΕΕ, στην ουσία, θα παίρνει διαφορετικό πτυχίο. Αυτό οδηγεί στη λογική της δια βίου μάθησης, δηλαδή δεν θα είναι ποτέ αρκετές οι μονάδες που θα απαιτεί από τον εργαζόμενο ο εργοδότης και ο εργαζόμενος αναγκαστικά θα επανακαταρτίζεται με δικό του κόστος. Όταν το πτυχίο είναι κατατετμημένο, και όχι ενιαίο, χάνεται κάθε δυνατότητα συλλογικής διαπραγμάτευσης των επαγγελματικών δικαιωμάτων των πτυχιούχων, μιας και ο καθένας θα διαπραγματεύεται ατομικά τους όρους εργασίας του, με βάση τον ατομικό φάκελο προσόντων, στον οποίο περιέχονται και οι μονάδες.
Διαγραφές Φοιτητών
Το ζήτημα των διαγραφών που κάποτε μπορεί να φάνταζε μακρινό, έρχεται να κατοχυρωθεί πλήρως. Πέρα από τη διαγραφή στα 4+2 έτη, κατοχυρώνεται πως όποιος αποτύχει 3 φορές σε ένα μάθημα, θα επανεξετάζεται μέχρι και άλλες 3 φορές από τριμελή επιτροπή καθηγητών και αν αποτύχει και πάλι, θα διαγράφεται. Διαγραφή επίσης θα επιφέρει η μη δήλωση μαθημάτων για δύο συνεχόμενα εξάμηνα. Το πιο παράδοξο στο μέτρο των διαγραφών είναι η διαγραφή στα 2ν έτη (8 στην ΑΣΟΕΕ) στους εργαζόμενους φοιτητές. Όμως θα πρέπει να προσκομίζει ένσημα που αντιστοιχούν σε εργασία 20 ωρών την εβδομάδα, τη στιγμή που σε συνθήκες οικονομικής κρίσης η πλειοψηφία της νεολαίας εργάζεται μαύρα και ανασφάλιστα. Ο φόβος της διαγραφής καλλιεργεί την ανάγκη για γρήγορη απόκτηση πτυχίου, κι έτσι εντατικοποιούνται οι ρυθμοί σπουδών. Στη λογική της εντατικοποίησης, οι εσωτερικοί κανονισμοί συμπιέζουν τις εξεταστικές σε 3 εβδομάδες (4 η επαναληπτική), δυσχεραίνοντας ακόμα περισσότερο τους όρους εξέτασης.
Κατάργηση του δημόσιου και δωρεάν χαρακτήρα της εκπαίδευσης
Συγγράμματα
Παραθέτουμε από τον πρότυπο εσωτερικό κανονισμό: “…Διδακτικό σύγγραμμα θεωρείται κάθε έντυπο ή ηλεκτρονικό βιβλίο, περιλαμβανομένων των ηλεκτρονικών βιβλίων ελεύθερης πρόσβασης, καθώς και οι έντυπες ή ηλεκτρονικές ακαδημαϊκές σημειώσεις, ύστερα από την κατ’ έτος έγκρισή τους από τις συνελεύσεις των τμημάτων, το οποίο ανταποκρίνεται κατά τρόπο ολοκληρωμένο στο γνωστικό αντικείμενο ενός μαθήματος και καλύπτει ολόκληρο ή το μεγαλύτερο μέρος της ύλης…”. Από αυτό γίνονται σαφή δύο πράγματα. Τα συγγράμματα που παρέχονται δεν θα καλύπτουν απαραίτητα όλη την ύλη, εξαναγκάζοντας το φοιτητή να αγοράζει επιπλέον συγγράμματα. Παράλληλα, το ηλεκτρονικό σύγγραμμα μετακυλύει το κόστος εκτύπωσης στο φοιτητή.
Περαιτέρω μείωση κρατικής χρηματοδότησης, σύνδεση με Αξιολόγηση
Από τη μία, μειώνεται κι άλλο η χρηματοδότηση των Ιδρυμάτων μέσω του κρατικού προϋπολογισμού ενώ μάλιστα αυτή θα συνδέεται άμεσα με τα κριτήρια της Αξιολόγησης, δηλαδή το κατά πόσο το κάθε Ίδρυμα και η κάθε σχολή έχει καταφέρει να επιτεύξει τους στόχους του ν.4009 (κατά πόσο έχει ευθυγραμμιστεί με την εκπαιδευτική αναδιάρθρωση). Από την άλλη, ορίζεται η δυνατότητα σύμπραξης των ιδρυμάτων με επιχειρήσεις έρευνας και καινοτομίας (spin-off όπως αναφέρονται) για αξιοποίηση εργαστηρίων και προσωπικού των ιδρυμάτων στη βάση των αναγκών της εκάστοτε επιχείρησης με οικονομικά ανταλλάγματα.
Δίδακτρα
Ορίζονται, όπως αναφέραμε παραπάνω, η καταβολή διδάκτρων στον δεύτερο κύκλο σπουδών ο οποίος θα είναι πλέον απαραίτητος παράγοντας για την απόκτηση ολοκληρωμένου πανεπιστημιακού τίτλου. Ήδη στην ΑΣΟΕΕ στα μεταπτυχιακά (δεύτερος κύκλος σπουδών) εμπεριέχονται δίδακτρα. Σε αυτό το πλαίσιο θα χορηγούνται και φοιτητικά δάνεια με σχέδιο αποπληρωμής από την εργασία του αποφοίτου.
Αυταρχικοποιήση των διοικήσεων
Κατάργηση της συνδιοίκησης
Η συμμετοχή των φοιτητών προβλέπεται σε συμμετοχή κατά 40% στα Συμβούλια Σπουδών (εισηγητικό για προγράμματα σπουδών) και Μέριμνας, μέσα από εκλογές με ενιαίο ψηφοδέλτιο στο οποίο συμμετέχουν φοιτητές όλων των βαθμίδων (προπτυχιακοί, μεταπτυχιακοί, υποψήφιοι διδάκτορες) και οι οποίες μπορούν να διεξαχθούν και ηλεκτρονικά. Η συνολική διαδικασία επιβλέπεται-οργανώνεται-διεξάγεται από τη Διεύθυνση Σπουδών (δεν ορίζεται ακριβώς). Διατηρείται η λειτουργία των Συνελεύσεων Τμημάτων όπως προβλέπονται από το νόμο 4009, με φοιτητική συμμετοχή (χωρίς δικαίωμα ψήφου) σε ποσόστωση που προβλέπει ο νόμος. Ένας φοιτητής εκλέγεται, όπως και κατά τα παραπάνω, στην Κοσμητεία που συναποτελούν ο Κοσμήτορας και οι Πρόεδροι των Τμημάτων. Θεσμοθετείται ο Συνήγορος του Φοιτητή που είναι καθηγητής και ο οποίος αναλαμβάνει να επιλύει και να συμβιβάζει (επί της ουσίας) τις υποθέσεις καθηγητικής αυθαιρεσίας. Αντίστοιχα θεσμοθετείται ο “Πανεπιστημιακός Διαμεσολαβητής” “…και έχει ως αρμοδιότητα την εξάντληση κάθε προσπάθειας συμβιβαστικής επίλυσης των διαφορών μεταξύ των μελών της ακαδημαϊκής κοινότητας…”. Εν ολίγοις, ολοκληρώνεται η αυταρχικοποίηση των οργάνων διοίκησης του πανεπιστημίου, και πλέον η συνδιοίκηση τοποθετείται σε ένα σκληρό συνδιαχειριστικό πλαίσιο. Η δράση και η τοποθέτηση των Φοιτητικών Συλλόγων περιορίζεται και αντικαθίσταται από όργανα διαμεσολάβησης και φοιτητές-προσωπικότητες.
Συνάδελφοι όλα τα παραπάνω δεν είναι “άλλη μια κινδυνολογία”, αλλά είναι μια εικόνα από το πανεπιστήμιο του μνημονίου, το πανεπιστήμιο που μας επιφυλάσσει η τρόικα και το πειθήνιο στρατιωτάκι της, ο Σαμαράς. Οι αλλαγές στο κομμάτι της εκπαίδευσης είναι αναπόσπαστο κομμάτι της αντιλαϊκής και αυταρχικής πολιτικής κυβέρνησης-ΕΕ-ΔΝΤ εις βάρος του ελληνικού λαού. Χρέος μας είναι να τους ανατρέψουμε και να πάρουν μαζί τους ένα σωρό από νομοθετήματα που διαγράφουν όλο και πιο σκιερό το μέλλον μας. Είναι καιρός λοιπόν να αναζωπυρώσουμε τις συλλογικές μας διαδικασίες, να δώσουμε ένα ηχηρό μήνυμα επιτέλους ότι οι φοιτητές δεν είναι συντεχνία παλεύουν για δημόσια και δωρεάν παιδεία!
ΡΑΣ-ΕΑΑΚ 